Türkiye’de Yabancıların Çalışma İzni Alırken Karşılaşacakları Şartlar

Türkiye’de yabancıların çalışma izni alırken karşılaşacakları şartlar, istisnalar ve sektörel düzenlemeler kapsamlı bir şekilde açıklanmaktadır. Bu başlıkların bütüncül bir değerlendirmesi aşağıda yapılmıştır:

A. Genel Değerlendirme Kriterleri:

• İstihdam ve mali yeterlilik kriterleri genel olarak tüm sektörlerde geçerli olup, bir yabancı çalışanın istihdamı için en az 5 Türk vatandaşı çalıştırma zorunluluğu ve işyerinin belirli mali yeterlilikleri sağlaması gerekmektedir.

• Mali yeterlilik kriterleri, şirketlerin ödenmiş sermayesi ve cirosu gibi mali veriler üzerinden değerlendirilmektedir. İşyerinin ödenmiş sermayesinin 500.000 TL, yıllık cirosunun ise 8 milyon TL olması veya 150.000 ABD doları ihracat yapması gerekmektedir.

• Ücret kriterleri, yabancı çalışana ödenecek minimum ücretleri asgari ücretin belirli katları olarak belirlemektedir. Yüksek nitelikli işler için daha yüksek ücret öngörülmektedir.

B. Sektör, Meslek veya İş Temelinde Özel Değerlendirme Kriterleri:

• Sektörel istisnalar getirilmektedir. Bilişim, eğitim, sağlık, turizm, ileri teknoloji ve kamu projeleri gibi belirli sektörlerde çalışan yabancılar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri gevşetilmiştir veya tamamen kaldırılmıştır.

• Örneğin, bilişim sektöründe uzmanlık gerektiren işler için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmazken, turizm sektöründe en az 10 Türk vatandaşı çalıştıran işletmelerde aynı kriterler geçersiz kılınmaktadır.

• Eğitim ve sağlık sektörlerinde, yabancıların çalışması için Milli Eğitim Bakanlığı veya Sağlık Bakanlığı’ndan ön izin alınması zorunludur. Ayrıca, uzmanlık gerektiren işlerde de özel değerlendirme kriterleri mevcuttur.

C. Şirket Ortağı Yabancılara İlişkin Değerlendirme Kriterleri:

• Şirket ortağı yabancılar için istihdam ve mali yeterlilik kriterleri daha sıkıdır. Yabancı ortaklı şirketler için en az 500.000 TL sermaye şartı aranmakta ve ortaklık payının %20’den az olmaması gerekmektedir.

• Ayrıca, bu işyerlerinde en az beş Türk vatandaşı istihdam edilmelidir. Ancak, 100.000 ABD doları ve üzeri sermaye payına sahip yabancı ortaklar bu kriterlerden muaf tutulmaktadır.

• Şirket ortağı yabancılar için bu düzenlemeler, girişimci yabancıların Türkiye’de iş kurarken belirli şartlara tabi olacağını ve Türk istihdamına katkıda bulunmalarını hedeflemektedir.

Ç. Değerlendirme Kriterlerinden Muaf Tutulan Yabancılar:

• Bazı yabancı kategorileri için çalışma izni başvurularında istihdam ve mali yeterlilik kriterleri uygulanmamaktadır. Bu grupta, Türk vatandaşı aile üyelerine sahip olanlar, uzun dönem ikamet izni olanlar, Türk vatandaşı ile evli olanlar ve Türk soylu yabancılar yer almaktadır.

• Bu düzenlemeler, Türkiye’de uzun süre ikamet eden veya Türk vatandaşlarıyla bağı olan yabancılara avantaj sağlamaktadır.

D. Diğer Hususlar:

• Gönüllülük esaslı faaliyetler, çalışma izni başvurularında dikkate alınmamakta ve bu tür faaliyetler için izin verilmemektedir.

• Geçiş hükümleri, mevcut çalışma izni olanlar için yeni kriterlerin uygulanması sürecinde esneklik sağlamaktadır. 2025 yılına kadar belirli geçici mali yeterlilik kriterleri uygulanacak, ardından yeni kriterler devreye girecektir.

Genel Değerlendirme:

• Türkiye’de yabancıların çalışma izni alabilmesi için belirlenen bu kriterler, hem işverenler hem de yabancılar için belirli mali yeterlilik ve istihdam koşullarını zorunlu kılmaktadır. Özellikle genel değerlendirme kriterleri, istihdamda Türk vatandaşı sayısının artırılmasını ve işyerlerinin mali sağlamlığını öncelikli kılmaktadır.

• Sektörel düzenlemeler ve istisnalar, belirli mesleklerde ve sektörlerde çalışmak isteyen yabancılar için daha esnek ve sektöre özel bir yaklaşım sunmaktadır.

• Şirket ortağı yabancılar için getirilen özel düzenlemeler, Türkiye’de iş kurmak isteyen yabancı girişimcilere yönelik sıkı şartlar içerse de, yüksek sermaye payına sahip olanlar için bazı muafiyetler getirilmiştir.

• Muafiyetler, Türkiye'de uzun süre ikamet eden veya Türk vatandaşlarıyla bağı olan yabancılara daha avantajlı şartlar sağlamaktadır.

Bu düzenlemeler, yabancı çalışanlar ve işverenler için dengeleyici bir çerçeve sunarak, hem Türkiye’deki iş gücü piyasasının korunmasını hem de yabancı yatırımların teşvik edilmesini amaçlamaktadır.