Bankaların Zorunlu Karşılık Oranları Düşürüldü. Peki Bu Ne Anlama Geliyor?

Zorunlu Karşılıklar Hakkında Tebliğ (Sayı: 2013/15) üzerinde yapılan değişiklikleri ve eklemeleri içermektedir.

1. Yapılan Değişiklikler

• Geçici Madde 16'nın ilk fıkrasında yer alan:

  • Tarih değişikliği: "3/1/2025" ibaresi, "2/1/2026" olarak değiştirilmiştir. Bu değişiklik, uygulamanın bir yıl daha uzatıldığını ifade etmektedir.

  • Oran değişikliği: "yüzde 1,5" ibaresi, "yüzde 1" olarak değiştirilmiştir. Bu oran, kredi büyüme hesaplamalarına dayalı zorunlu karşılık tesisinde dikkate alınacak sınır oranıdır.

• Yeni eklemeler:

  • İlk fıkraya bir cümle eklenmiştir:

    • Aşan kredi tutarı istisnası: Bir sonraki döneme ilişkin büyüme oranı hesaplamasında dikkate alınmak koşuluyla, aşan kredi tutarının Merkez Bankasınca belirlenen kısmı için zorunlu karşılık tesis edilmeyecektir.

  • Maddeye yeni bir fıkra eklenmiştir:

    • İndirim: Tesis edilmesi gereken zorunlu karşılık tutarına, Merkez Bankasınca belirlenen usul ve esaslara göre indirim uygulanabilecektir.

2. Geçici Madde 16'nın Yeni Şekli

• Kredi büyümesi oranları:

  • Bankalar ve finansman şirketleri tarafından kullandırılan kredilerin büyüme oranı, %1’i aşarsa, aşan tutar kadar Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık bloke edilecektir.

  • Ancak, Merkez Bankası’nın belirlediği kurallara göre, belirlenen bir kısmı için zorunlu karşılık tesis edilmez.

• Merkez Bankası’nın esneklik yetkisi:

  • Belirli kredi türleri için daha yüksek büyüme oranları uygulanabilir.

  • Kredi büyüme oranları, bankaların bilanço büyüklüklerine, türlerine ve gruplarına göre farklılaştırılabilir.

• Hesaplama yöntemleri:

  • Büyüme oranları, dört haftada bir cuma günü itibarıyla hesaplanır.

  • Tesis başlangıcı, hesaplama tarihini takip eden ikinci cuma günü başlar ve bir yıl boyunca devam eder.

• İstisnalar ve indirimler:

  • Bilanço büyüklüğüne bağlı olarak belirlenen seviyenin altında kalan bankalar ve finansman şirketleri bu zorunluluğa tabi tutulmaz.

  • Zorunlu karşılık tutarlarına Merkez Bankası'nın belirlediği oranlarda indirim uygulanabilir.

3. Yürürlük ve Uygulama

• Bu değişiklikler, tebliğin yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Tebliğ hükümleri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı tarafından yürütülecektir.

Değişikliklerin Amacı

• Kredi büyümesine yönelik bu değişiklikler, finansal istikrarı sağlamak, kredi genişlemesini düzenlemek ve bankacılık sektöründe likidite yönetimini optimize etmek amacıyla yapılmıştır.

• Kredi büyümesine esneklik ve farklılaştırma getirilmesiyle, Merkez Bankası bankaların kredi politikalarını daha etkili bir şekilde yönlendirebilecektir.
  
  Peki tüm bunlar ne anlama geliyor dilimiz döndüğünce açıklayalım.

1. Müşteriler için (Kredi Kullananlar)

• Kredi Maliyetleri Üzerindeki Etkiler:

  • Zorunlu karşılık oranının düşürülmesi (yüzde 1,5’ten yüzde 1’e çekilmesi):

    • Bankaların zorunlu karşılık olarak daha az para tutması gerekecek. Bu durum, bankaların daha fazla kredi verme kapasitesine sahip olmasını sağlar.

    • Bu durum, müşterilere kullandırılacak kredilerin faiz oranlarının veya kredi maliyetlerinin düşmesine yol açabilir.

  • Ancak, kredi büyümesinin belirlenen limitleri aşması durumunda, ek zorunlu karşılık tesis edilmesi bankaların maliyetlerini artırabilir. Bu maliyetler, dolaylı olarak kredi faiz oranlarına yansıyabilir.

• Kredilere Daha Sıkı Takip:

  • Büyüme oranı kısıtlamaları nedeniyle, bankalar müşterilere kullandırdıkları kredilerin büyüklüğüne daha fazla dikkat edecek. Bu da kredi kullandırma koşullarının daha sıkı hale gelmesine neden olabilir.

  • Bankalar, büyüme oranlarının sınırı aşmasını önlemek için kredi verme süreçlerinde daha seçici olabilir. Özellikle riskli müşterilere kredi kullandırma zorlaşabilir.

• Özelleştirilmiş Kredi Politikaları:

  • Bankalar, farklı kredi türlerine farklı büyüme oranları uygulayabilecek. Bu da bireysel veya ticari krediler arasında faiz oranı, vade ve şartlar açısından farklılıklar oluşmasına neden olabilir. Bankalar, daha düşük risk taşıyan müşterilere odaklanarak kredi kullandırmayı tercih edebilir. Bu da iyi kredi geçmişine sahip müşterilere daha avantajlı kredi imkanları sunulmasına yol açabilir.

2. Bankalar ve Finansman Şirketleri için (Mükellefler)

• Zorunlu Karşılık Tutarları Azaldı:

  • Zorunlu karşılık oranı yüzde 1'e çekildiği için bankalar daha az tutarda zorunlu karşılık ayıracak. Bu, bankaların likiditesini artırır ve daha fazla kredi verme imkânı sağlar.

• Büyüme Sınırına Uyum Zorunluluğu:

  • Bankalar, kullandırdıkları krediler için belirlenen büyüme oranı sınırlarını (yüzde 1) aşmamak için kredi politikalarını dikkatle yönetmek zorunda.

  • Büyüme oranı sınırının aşılması durumunda, aşan tutar kadar Türk lirası cinsinden zorunlu karşılık ayırmaları gerekecek. Bu da ek maliyet yaratabilir.

• Esneklik ve İndirim:

  • Bankalar için bazı esneklikler getirildi. Örneğin, büyüme oranı sınırını aşan kredilerde, bir sonraki dönem büyüme hesaplamasına bağlı olarak zorunlu karşılık tesis edilmeyebilir.

  • Ayrıca, Merkez Bankası, belirli koşulları sağlayan bankalara zorunlu karşılık tutarında indirim uygulayabilir. Bu durum, daha büyük ve likit bankalar için bir avantaj sağlayabilir.