4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (TGB Kanunu) ile 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’un (Ar-Ge Kanunu) Birlikte Uygulanabilirliği

4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (TGB Kanunu) ile 5746 Sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’un (Ar-Ge Kanunu) Birlikte Uygulanabilirliği

1. Kanun Maddeleri Üzerinden Değerlendirme

📌 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu (TGB Kanunu) Vergisel Teşvikleri

MADDE 8 – (1)

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde yer alan girişimcilerin, bu bölgelerde gerçekleştirdikleri yazılım, Ar-Ge ve tasarım projeleri sonucu elde ettikleri kazançlar gelir ve kurumlar vergisinden istisnadır.

MADDE 8 – (2)

Bölgede çalışan Ar-Ge ve destek personelinin bu görevleriyle ilgili ücretleri, gelir vergisinden istisnadır.

MADDE 8 – (3)

Damga vergisi ve harç istisnaları mevcuttur.

Sonuç:

TGB içinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve tasarım faaliyetlerinden doğan kazançlar zaten vergiden istisna edildiği için, bu kazançlara ek olarak 5746 sayılı Kanun’daki Ar-Ge indirimini uygulamak mümkün değildir. Ancak, bu durum sadece TGB içindeki kazançlar için geçerlidir.

📌 5746 Sayılı Ar-Ge, Yenilik ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Vergisel Teşvikleri

MADDE 3 – (1)

Ar-Ge ve tasarım harcamalarının tamamı, kurum kazancının tespitinde indirim olarak dikkate alınabilir.

MADDE 3 – (9)
Ar-Ge ve tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge faaliyetleri bu maddede belirtilen indirim ve teşvik unsurlarından yararlanabilir. Ancak, TGB içinde faaliyet gösteren firmalar için bir sınırlama belirtilmemiştir.

Sonuç:

5746 sayılı Kanun, firmaların Ar-Ge harcamalarını kurumlar vergisi matrahından düşmesine olanak tanır. Ancak, TGB içinde üretilen ve 4691 sayılı Kanun kapsamında gelir ve kurumlar vergisinden istisna olan kazançlar için bu avantajdan yararlanılması mümkün değildir. Bununla birlikte, TGB dışındaki kazançlara yönelik Ar-Ge harcamaları için 5746 kapsamındaki Ar-Ge indirimi uygulanabilir.

2. 4691 ve 5746 Sayılı Kanunların Birlikte Uygulanabilirliği: Kritik Noktalar

Bu iki kanunun birlikte uygulanabilmesi için kritik olan husus, bir işletmenin sadece TGB içinde mi yoksa hem TGB içinde hem de dışında mı faaliyet gösterdiğidir.

📌 4691 Sayılı Kanun kapsamında kazanç istisnası sadece TGB içinde elde edilen kazançlara yöneliktir.

📌 5746 Sayılı Kanun kapsamındaki Ar-Ge indirimi ise genel olarak kurum kazancının tespitinde kullanılabilir.

Bu nedenle:

✅ Eğer bir firma TGB içinde faaliyet gösteriyorsa ve burada kazanç istisnasından yararlanıyorsa, bu kazanç için ayrıca 5746 kapsamında Ar-Ge indirimi kullanamaz.
✅ Ancak aynı firma, TGB dışındaki faaliyetleri nedeniyle vergilendirilen kazanç elde ediyorsa, TGB dışındaki Ar-Ge harcamaları için 5746 kapsamında Ar-Ge indiriminden faydalanabilir.

📌 📌 📌 Unutulmamalı ki, 4691 sayılı kanunda bir KAZANÇ olduğunda oluşan kazanç istisnadır. Zarar oluştuğunda bir istisna bulunmamaktadır. Ancak 5746 sayılı kanunda İNDİRİM mekanizması bulunmaktadır ve takip eden yıllara aktarılabilir. Yani Ar-Ge faaliyetinden tatmin edici bir kazanç sağlanılamayacaksa bu durumda 4691 sayılı kanun yerine 5746 sayılı kanun indiriminden yararlanmak daha akılcı olacaktır. 📌📌📌

3. Örnek Senaryo ile Açıklama

📌 Firma A, Teknoloji Geliştirme Bölgesi'nde (TGB) faaliyet göstermektedir ve aynı zamanda bölge dışında da üretim yapmaktadır.

🟢 Firma A’nın gelir ve vergi durumu:

• TGB içinde yaptığı yazılım geliştirme ve Ar-Ge çalışmaları nedeniyle 4691 sayılı Kanun kapsamında kurumlar vergisi istisnasından yararlanır.

• TGB dışında yürüttüğü Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettiği gelir için 4691 sayılı Kanun’dan yararlanamaz ve bu gelir için vergi öder.

• Ancak, TGB dışında yaptığı Ar-Ge harcamalarını 5746 sayılı Kanun kapsamında gider olarak gösterebilir ve kazancını azaltabilir.

🟢 Vergi Avantajları:

• TGB içindeki kazanç: %100 kurumlar vergisi istisnası (4691 Sayılı Kanun)

• TGB dışındaki kazanç: %100’e kadar Ar-Ge indirimi uygulanabilir (5746 Sayılı Kanun)

4. Kanunların Birlikte Uygulanabilirliği İçin Resmi Dayanak

4691 sayılı Kanun’da 5746 sayılı Kanun’un uygulanmasını yasaklayan bir hüküm bulunmamaktadır.

5746 sayılı Kanun’un MADDE 3 – (9) bendinde, siparişe dayalı Ar-Ge faaliyetlerinin dahi teşviklerden yararlanabileceği belirtilmiştir. Burada, Ar-Ge harcamalarının mali teşvikler kapsamında desteklenmesine engel bir madde yer almamaktadır.

Ayrıca, 4691 sayılı Kanun’da yalnızca kazanç istisnası sağlandığı, ancak gider indirimleri ile ilgili herhangi bir kısıtlama olmadığı açıktır.

Bu nedenle:

✅ 4691 sayılı Kanun kapsamında TGB içinde yapılan kazançlar zaten istisna olduğu için, bu kazançlara ek olarak 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge indirimi uygulanamaz.
✅ Ancak, firma hem TGB içinde hem de dışında faaliyet gösteriyorsa, TGB dışındaki kazançlara yönelik Ar-Ge harcamaları için 5746 kapsamında ilave indirimlerden faydalanabilir.

5. Sonuç ve Öneriler

📌 5746 ve 4691 sayılı Kanunlar, doğrudan çakışmadığı için birlikte uygulanabilir. Ancak, bu uygulama bazı sınırlamalar içerir:

1️ Eğer bir firma yalnızca TGB içinde faaliyet gösteriyorsa, kazançları zaten vergiden istisna olduğu için 5746 sayılı Kanun’daki Ar-Ge indirimini uygulaması mümkün değildir.

2️ Eğer bir firma hem TGB içinde hem de TGB dışında faaliyet gösteriyorsa, TGB dışındaki kazançlarını düşürmek için 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge indirimi uygulayabilir.

🔹 Öneri:

Firmaların bu iki kanundan en iyi şekilde faydalanabilmesi için faaliyet alanlarını netleştirmesi ve Ar-Ge harcamalarını uygun şekilde sınıflandırması gerekmektedir.

Bu kapsamda, TGB içinde faaliyet gösteren firmaların Ar-Ge merkezleri kurarak, hem 4691 hem de 5746 sayılı Kanun’un avantajlarından en iyi şekilde yararlanabileceği değerlendirilmektedir. 🚀