📢 Türkiye'de Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi Uygulaması Detaylı Açıklama ve Örneklerle Anlatım

Türkiye'de son düzenlemelerle uygulamaya giren Yurt İçi Asgari Kurumlar Vergisi uygulaması, kurum kazançlarının belirli bir asgari düzeyde vergilendirilmesini sağlayarak, devletin vergi gelirlerini güvence altına almayı hedefliyor. Her kurumun vergi beyannamesinde hesaplanan asgari vergi yükümlülüğü ile vergide adaletin sağlanması amaçlanıyor. Bu gönderide, asgari kurumlar vergisinin uygulama detaylarını ve örneklerle nasıl hesaplandığını inceleyeceğiz.

1️⃣ Asgari Kurumlar Vergisinin Mükellefleri

Asgari kurumlar vergisi uygulamasına tabi olan mükellefler, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda belirtilen mükelleflerdir. Türkiye’de kazanç elde edip kurumlar vergisi beyannamesi vermek zorunda olan dar mükellef kurumlar da bu kapsama dahildir. Ayrıca, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30. maddesine göre tevkif suretiyle vergilendirilmiş kazanç ve iratların beyanı, dar mükelleflerin tercihine bırakılmıştır. Bu kazançları beyan eden dar mükellef kurumlar da asgari kurumlar vergisi kapsamında değerlendirilir.

Kurumlar vergisinden muaf olanlar ise asgari kurumlar vergisi hükümlerinden muaftır.

2️⃣ Asgari Kurumlar Vergisi ile Genel Kurumlar Vergisi Karşılaştırması

Vergi beyannamesinde, genel esaslara göre hesaplanan kurumlar vergisi ile asgari kurumlar vergisi karşılaştırılır ve hangi tutar büyükse o vergi tutarı dikkate alınır. Bu sayede, kurumlar belirli istisna ve indirimlerle kazançlarını düşürseler bile, asgari bir vergi tutarını ödemek zorunda kalır.

3️⃣ Geçici Vergi Dönemlerinde Asgari Vergi Hesaplaması

Yıl içinde geçici vergi dönemlerinde de asgari kurumlar vergisi hesaplanır ve geçici vergi yükümlülüğü belirlenirken bu asgari tutar dikkate alınır.

4️⃣ İlk Faaliyet Yılında İstisna

Kurumlar vergisinden muaf olanlar ve ilk defa faaliyete başlayan kurumlar vergisi mükellefleri, ilk üç hesap döneminde asgari kurumlar vergisi uygulamasından muaftır. Ancak birleşme, devir, tür değişikliği veya bölünme yoluyla kurulan şirketler, yeni bir kurum sayılmaz ve ilk yıldan itibaren asgari vergiye tabidir.

5️⃣ Hasılat Esaslı Vergi Tespiti Kapsamındaki Kurumlar

Gelir Vergisi Kanunu’nun 113. maddesi kapsamında hasılat esaslı kazanç tespiti ile vergilendirilen kurumlara asgari kurumlar vergisi uygulanmaz. Bu düzenleme, hasılat üzerinden vergilendirilen sektörlerde kolaylık sağlar.

6️⃣ Geçmiş Yıl Zararlarının İndirimi ve Asgari Vergi

Kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapılan geçmiş yıl zararları, asgari kurumlar vergisi matrahından indirilemez. Ancak vergilendirme asgari kurumlar vergisi üzerinden yapılmışsa, genel kurumlar vergisi beyanında zararların indirimi kabul edilir. Böylece genel beyanda mahsup edilen zararlar, asgari kurumlar vergisi hesabında yeniden kullanılamaz.

7️⃣ Kurumlar Vergisi Oranı İndirimi Sağlayan Durumlar

Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre, bazı durumlarda vergi oranında indirim yapılır:

• Halka Arz: %20 oranında halka arz edilen kurumlar için vergi oranı 2 puan indirilir.

• İhracat Yapan Kurumlar: İhracat yapan kurumlar için vergi oranında 5 puan indirim uygulanır.

• Sanayi Sicil Belgesine Sahip Üretim Yapanlar: Bu kurumlar için vergi oranı 1 puan düşürülür.

Bu indirimli tutar, asgari kurumlar vergisinden de düşülerek kalan kısım vergi olarak ödenir.

8️⃣ Yatırım Teşvik Belgeleri ile Asgari Vergi

2 Ağustos 2024 öncesinde alınan yatırım teşvik belgeleri kapsamındaki yatırıma katkı tutarları asgari kurumlar vergisinde indirim olarak kullanılabilir. Ancak, 2 Ağustos 2024 tarihinden sonra alınan teşvik belgeleri bu indirimden yararlanamaz.

Not: Mevcut teşvik belgelerinde yapılacak revizelerde ilave yatırıma katkı sağlanması durumunda, bu belge yeni teşvik belgesi olarak değerlendirilir ve asgari kurumlar vergisi matrahında indirime dahil edilmez.

9️⃣ Asgari Vergiden Mahsup Edilebilecek Vergiler

Hesaplanan asgari vergiden, dönem içinde tevkif suretiyle ödenen kurumlar vergisi ve geçici vergiler mahsup edilebilir. Böylece toplam vergi yükümlülüğü bu mahsuplarla bir miktar azalır.

🔟 Tasfiye, Birleşme ve Bölünme Durumlarında Asgari Kurumlar Vergisi

Tasfiye, birleşme, devir ve tam bölünme işlemlerinde verilen beyannameler üzerinden de asgari kurumlar vergisi hesaplanır. Bu işlemlerde, vergi matrahı belirlenirken asgari kurumlar vergisi kuralları uygulanır.

1️⃣1️⃣ Vergi İndirimi (İyi Mükellef İndirimi)

Gelir Vergisi Kanunu’nun mükerrer 121. maddesi uyarınca vergi indirimi (iyi mükellef indirimi) hakkı bulunan kurumlar, asgari kurumlar vergisi hesaplamasında da bu indirim hakkından faydalanabilir.

1️⃣2️⃣ Kur Korumalı Mevduat Kazançları ve Asgari Vergi

Kur korumalı mevduat hesaplarından elde edilen kazançlara ilişkin istisna, asgari kurumlar vergisi matrahından indirilemez. Bu kazançlar üzerinden herhangi bir istisna uygulanmadan asgari kurumlar vergisi hesaplanır.

1️⃣3️⃣ Asgari Kurumlar Vergisinin Hesaplanmasında İndirilecek İstisna ve İndirimler

Yurt içi asgari kurumlar vergisi hesaplamasında dikkate alınacak bazı istisna ve indirimler bulunur. Kurum kazancından indirilebilecek ve indirilemeyecek bazı kalemler şunlardır:

Kurum Kazancından Düşülebilecek İstisnalar

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazançları istisnası (KVK Md. 5/1-a)

• Emisyon primi kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-ç)

• Taşınmazlar hariç yatırım fon ve ortaklıkları kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-d)

• Risturn kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-i)

• Sat-kirala-geri al işlemleri kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-j)

• Varlık kiralama işlemlerinden kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-k)

• Türk Uluslararası Gemi Sicili kazanç istisnası (4490 sayılı Kanun Md. 12)

• Serbest Bölgeler kazanç istisnası (3218 sayılı Kanun)

• Teknoloji Geliştirme Bölgeleri kazanç istisnası (4691 sayılı Kanun Geçici Md. 2)

• Girişim sermayesi fonu indirimi (KVK Md.10/1-g)

• Korumalı işyeri indirimi (KVK Md.10/1-h)

• Kurumlar vergisi matrahından indirilecek Ar-Ge ve tasarım indirimi

Asgari Kurumlar Vergisi Hesaplanmasında İndirilemeyecek İstisnalar

• Yurt dışı iştirak kazançları istisnası (KVK Md. 5/1-b)

• Yurt dışı iştirak hissesi satış kazancı istisnası (KVK Md. 5/1-c)

• Taşınmazlardan elde edilen yatırım fon kazançları istisnası (KVK Md. 5/1-d)

• Bankalara borçlu durumdaki taşınmaz satış kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-f)

• Yurt dışı şube kazançları istisnası (KVK Md. 5/1-g)

• Yurt dışı inşaat kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-h)

• Eğitim ve öğretim kazanç istisnası (KVK Md. 5/1-ı)

• Yabancı fon kazançlarında yönetici şirket kazanç istisnası (KVK Md. 5/A)

• Sınai mülkiyet hakları kazanç istisnası (KVK Md. 5/B)

• Kur korumalı mevduat kazanç istisnası (KVK geçici md.14)

Bu kazanç ve indirimler, yurt içi asgari kurumlar vergisi matrahından düşülemez.

1️⃣4️⃣ Asgari Kurumlar Vergisi Uygulamasında Örnek Hesaplamalar ve Örnek Durumlar

Örnek 1: Yurt İçi ve Yurt Dışı İstisna ve İndirimlerin Etkisi

Bir kurumun 1.000.000 TL vergiye tabi kazancı olduğunu ve aşağıdaki istisna ve indirimlere sahip olduğunu varsayalım:

• Tam mükellef kurumlardan elde edilen iştirak kazancı: 100.000 TL (düşülebilir)

• Yurt dışı iştirak kazancı: 50.000 TL (düşülemez)

• Ar-Ge indirimi: 30.000 TL (düşülebilir)

Hesaplama Adımları:

1. Vergiye Tabi Kazanç: 1.000.000 TL

2. Düşülebilecek İstisna ve İndirimler: 100.000 + 30.000 = 130.000 TL

3. Düşülemeyen İstisna ve İndirimler: 50.000 TL (Asgari Vergi İçin Hesaplamaya Dahil Edilir)

4. Vergi Matrahı: 1.000.000 - 130.000 = 870.000 TL

5. Asgari Vergi Tutarı: 870.000 TL * %10 = 87.000 TL

Bu örnekte, yurt içi asgari kurumlar vergisi yükümlülüğü, düşülemeyen yurt dışı iştirak kazancı hariç tutularak hesaplanmıştır.

Örnek 2: Halka Açılan Bir Kurum için İndirimli Vergi Oranı

Bir kurumun 2.000.000 TL kazancı olduğunu ve %20 oranında halka arz edildiğini varsayalım. Bu durumda, Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre vergi oranı 2 puan indirimi ile %18 olacaktır.

Hesaplama Adımları:

1. Vergiye Tabi Kazanç: 2.000.000 TL

2. İndirimli Vergi Matrahı: 2.000.000 TL * %18 = 360.000 TL

3. Asgari Vergi Kontrolü: 2.000.000 TL * %10 = 200.000 TL

Bu durumda, kurumun %18 oranında hesaplanan vergi tutarı, asgari yükümlülük olan %10’un üzerinde olduğu için vergi indirimi geçerli olur ve 360.000 TL vergi ödenir.

Örnek 3: 2 Ağustos 2024 Tarihinden Sonra Alınan Yatırım Teşvik Belgelerinin Durumu

2 Ağustos 2024 tarihinden sonra alınan yeni bir yatırım teşvik belgesi kapsamında, A Firması için yatırıma katkı oranı %30, toplam sabit yatırım tutarı ise 10.000.000 TL’dir. Normalde 3.000.000 TL olarak sağlanacak yatırıma katkı, ilgili dönem kazancında kullanılabilir.

Aşağıdaki tablo, firmanın 2025 yılı için kazancının 8.000.000 TL, kabul edilmeyen giderlerinin 1.000.000 TL olduğunu varsayarak asgari kurumlar vergisi hesaplamasını göstermektedir.

Yatırım teşvik belgesi 2 Ağustos 2024 tarihinden sonra alındığından, tahsil edilmeyen 1.500.000 TL, asgari kurumlar vergisi matrahından düşülemez. Sonuç olarak, ödenmesi gereken asgari kurumlar vergisi 900.000 TL olarak hesaplanacaktır.