📊 KDV İADESİNDE ORTAK HUSUSLAR

A1)📊 KDV İadesinde Yeni Düzenlemeler: Vergi İnceleme Raporu, İade Şartları ve Mükellef Sorumlulukları

KDV iadesi süreçlerinde önemli yenilikler ve şartlar 7524 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesiyle hayatımıza girdi. KDV iadesi taleplerinde vergi inceleme zorunluluğuna dair yapılan düzenlemeler, mükellef uyumu kriterleri ve teminat şartları iade sürecine dair pek çok detayı etkiliyor. Bu güncelleme, işletmelerin KDV iadesi süreçlerinde öne çıkan yeni sorumlulukları ve kriterleri kapsıyor.

📌 KDV İadesinin Genel Esasları

📄 Kanun Kapsamında KDV İndirimi ve İade Hakkı

3065 sayılı KDV Kanunu'nun 29. maddesi uyarınca, mükellefler yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’yi, kendilerine yapılan teslim ve hizmetlerdeki KDV ile indiriyor. Bu hesaplamada indirim KDV’nin hesaplanan KDV’den fazla olduğu durumda, aradaki fark Hazine’ye ödeniyor. Eğer indirim KDV, hesaplanan KDV’yi aşarsa, bu fark bir sonraki döneme devrediliyor.

🔹 KDV Kanunu'nun 32. Maddesi ve İade Hakkı Doğuran İşlemler

• Kanun’un 32. maddesi uyarınca, mükelleflerin vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’nin indirilecek KDV’den düşük olması halinde, Bakanlık tarafından belirlenen esaslara göre indirim yoluyla telafi edilemeyen KDV iade edilebiliyor.

• İade hakkı doğuran işlemler 3065 sayılı Kanunun 11, 13, 14, 15 ve 17/4-(s) maddeleri ile indirim ve iade hakkı tanınan geçici maddeleri ve 29/2 maddesi kapsamındaki indirimli orana tabi işlemler olarak belirlenmiş durumda.

• Ayrıca, 3065 sayılı Kanunun 9/1 maddesi çerçevesinde kısmi tevkifata tabi işlemler için tevkif edilen KDV’nin de iadesi mümkün kılınıyor.

💡 Not: İade hakkı doğuran işlem yoksa, yüklenilen ve bir sonraki döneme devreden KDV’nin iadesi yapılamaz.

📝 Yeni Düzenlemeler ve Vergi İnceleme Zorunluluğu

📅 7524 Sayılı Kanun ve Vergi İnceleme Raporu Gerekliliği

28 Temmuz 2024 tarihinde yürürlüğe giren 7524 sayılı Kanun ile iade hakkı doğuran işlemler için vergi inceleme raporu gerekliliği getirildi. Bu incelemeyi yalnızca Vergi Usul Kanunu'nun 135. maddesinde belirtilen inceleme yetkisine sahip olanlar düzenleyebiliyor. Böylelikle, iade taleplerinin vergi incelemesi olmadan yerine getirilmesi mümkün değil.

💼 Bakanlığın Yetkileri ve Uyum Kriterleri

3065 sayılı Kanun’un 36. maddesi, Bakanlığa aşağıdaki kriterleri esas alarak mükelleflerin vergisel uyum seviyesine göre iade işlemlerini farklılaştırma yetkisi tanıyor:

• Mükellefiyet süresi, çalışan sayısı, sermaye büyüklüğü, vergi ödevlerinin düzenliliği,

• Olumsuz rapor ya da sahte belge kullanma riski gibi kriterler.

Bakanlık, bu kriterlere göre iade sürecini hızlandırmak veya kısıtlamak adına özel şartlar getirme yetkisine sahip.

🔍Eksiklik ve Olumsuzluklarda Uygulama Süreci

KDV iadesinin teminat veya YMM raporu karşılığında yerine getirileceği durumlarda yapılan kontrollerde eksiklik ya da olumsuzluklar tespit edilirse, bu durumların mevzuata uygun şekilde tamamlanması için mükelleflere süre tanınıyor. Eğer eksiklikler giderilmezse, iade talebi 15 gün içinde vergi incelemesine sevk ediliyor.

💰 Teminat Mektubu ve İade Şartları

Vergi incelemesine sevk edilen taleplerde, talep edilen iade tutarının %150’si oranında banka teminat mektubu verilmesi durumunda iade işlemi gerçekleştirilebiliyor. Teminat mektubu ise vergi inceleme raporunun sonucuna göre çözülecektir.

🔒 Teminat Karşılığı İadeler ve YMM Raporları

Eğer iade süreci teminat karşılığı yapılmışsa ve YMM raporu ile çözülebilecekse, YMM raporunun belirlenen süre içinde sunulması gerekiyor. Eğer rapor ibraz edilmezse ya da sunulmayacağı belirtilirse, teminat doğrudan vergi inceleme raporuna göre çözülecektir.

Bu yeni düzenlemeler, işletmelere KDV iadesinde önemli sorumluluklar getirirken sürecin şeffaf ve kontrollü yürütülmesine de olanak tanıyor. Mükelleflerin iade süreçlerini düzenli takip etmeleri ve belirtilen tüm şartlara uygun şekilde hareket etmeleri büyük önem taşıyor.

A2)📌 KDV İadesinde Olumsuz Rapor ve Tespit Durumları

Kapsam ve Tanımlar: Olumsuz Rapor & Tespitlerin Yönetimi

Yeni düzenlemeye göre, hakkında olumsuz rapor veya tespit bulunan mükelleflerin iade talepleri, yalnızca vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir. İade için teminat sunulması durumunda bile, alınan teminatlar vergi inceleme raporuna göre çözülür.

Belge Kavramı ve Olumsuzluk Kriterleri

Yalnızca KDV’ye ilişkin belgeler değil, iade için gerekli diğer belgeler de sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge olarak değerlendirilirse bu belgeler, mükellefin durumunu olumsuz etkilemez. Örneğin, sipariş mektupları ve proforma faturaların nihai faturalar veya gümrük beyannameleri ile uyumsuz olması halinde, nihai faturaların veya gümrük beyannamelerinin gerçeğe aykırı olarak düzenlendiği tespit edilmedikçe, sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlendiği veya kullanıldığı gerekçesi bu bölüm kapsamında işlem yapılmasını gerektirmez. Aynı şekilde, sigorta poliçesi, müstahsil makbuzu ve sevk irsaliyesinin gerçeğe aykırı düzenlenmesi ve bunların kullanılması tek başına bu bölüm kapsamında işlem yapılmasını gerektirmez.

KDV indirimi imkânı tanınan durumlar dışında, 213 sayılı Kanun uyarınca düzenlenmesi zorunlu olan ödeme kaydedici cihaz fişi ile gider pusulasının gerçeğe aykırı düzenlenmesi ve bunların kullanılması da aynı kapsamdadır. Ancak KDV indirimi imkânı tanınan durumlar dışında sahte belge düzenleme veya kullanma durumu tespit edilirse, iade işlemleri vergi inceleme raporuna göre yürütülecektir.

Vergi İnceleme Raporuna Dayalı İade Talebi Zorunluluğu

Vergi inceleme raporuna dayalı olarak iade yapılacak mükellefler şunlardır:

• Sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği ya da kullandığı tespit edilen mükellefler,

• Bu mükelleflerle doğrudan ticari ilişkide bulunan kişiler,

• Haklarında beyanname vermeme, defter ve belge ibraz etmeme ve adresinde bulunamama konusunda tespit bulunan mükellefler,

• Haklarında “olumsuz rapor” veya “olumsuz tespit” bulunan mükelleflerden doğrudan mal ve/veya hizmet alan mükellefler.

• 5018 sayılı Kanun eki cetvellerde yer alan kamu kurum ve kuruluşları, il özel idareleri, köyler, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler, döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan emekli ve yardım sandıkları ile sermayelerinin (%51) veya daha fazlası yukarıda sayılanlara ait mükellefler hakkında bu bölüm hükümleri uygulanmaz.

Özellikle, adresinde bulunamayan veya defter ve belge ibraz etmeyen mükelleflerin iade talepleri münhasıran vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilecektir.

📝 İade Taleplerinin Teminat ve İnceleme Raporuna Bağlanması

📅 Teminat Gösterimi Şartları ve Süreç Yönetimi

KDV iadesine ilişkin olumsuz raporu bulunan mükelleflerin iade talepleri, mükellefler tarafından sunulan teminatlar sonucuna göre veya vergi inceleme raporuna göre çözülecektir. Teminatlar, dört kata kadar artabilmekte olup, olumsuz rapor veya tespit sebebiyle iade sürecinde çeşitli teminat oranları uygulanmaktadır.

💼 Teminat Gösterimi Olmaksızın İade Yapılabilmesi İçin Gereken Şartlar

Örneğin, sahte belge düzenleyenler için beş kat, muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenler için ise dört kat teminat gösterilmesi halinde, iade işlemi yürütülür. Ancak teminat verilmeden iade yapılabilmesi için mükellefin, yapılan işlemin gerçekliğini destekleyici belgeleri sunması veya sahte/yanıltıcı belgelerdeki tutarları indirim hesaplarından çıkarması gerekmektedir.

🔍 Diğer Durumlar ve Önemli İstisnalar

📄 Sahte Belge veya Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge Kullananlar

Haklarında olumsuz rapor ya da tespit bulunmayan ancak sahte veya yanıltıcı belge düzenlediği tespit edilen mükelleflerden mal veya hizmet alımı yapmış olan mükellefler de iade taleplerinde belirli teminat oranlarını karşılamak durumundadır. Bu durumda, alış belgelerindeki KDV oranlarına göre belirlenen iki ila üç kat teminat gösterilmesi gerekmektedir.

💡 Düzeltme Yapılabilen Durumlar: İspat Hakkı ve Belge Düzenleme İhtimali

Mükelleflerin işlemlerinin gerçekliğini delillerle ispat etme hakları bulunmaktadır. Kredi kartı ödemesi, banka dekontu, taşıma ve sigorta belgeleri, vergi ve harç ödemeleri gibi delillerle yapılan işlemler ispatlanabilir. Sahte veya yanıltıcı olduğu ileri sürülen belgeler, mükellefler tarafından idari makama sunulabilir ve doğruluğu ispat edilirse sahte belge düzenleme fiili rapora bağlanmaz.

📢 KDV İadesinde Sahte Belge Kullanımı ve Yaptırımlar

KDV iadesinde, sahte belge düzenleyen veya kullanan mükelleflere yönelik yapılan düzenlemeler önemli şartlar getirmektedir. Tebliğ, KDV iade taleplerinde olumsuz rapor veya tespit bulunduran mükellefleri kapsamlı şekilde ele almakta ve belirli koşullarda iade taleplerinin incelenmesini şart koşmaktadır.

🔑 İade Taleplerinde Sahte Belge ve Yanıltıcı Belge Kapsamına Giren Mükellefler İçin Önemli Detaylar:

• Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlemiş ya da kullanmış olan mükelleflerin iade talepleri vergi inceleme raporuna göre değerlendirilecektir.

• Adresinde bulunamayan, defter ve belge ibraz etmeyen mükelleflerin tüm iade talepleri teminat veya inceleme raporu şartına bağlanacaktır.

📌 Mükelleflerin Sorumlulukları:

• Sahte belge düzenleme veya yanıltıcı belge düzenleme tespiti yapılan mükelleflerin, düzenleme kapsamına giren belgelerdeki KDV oranlarını karşılamaları gerekmektedir. Aksi takdirde iade işlemi gerçekleşmeyecektir.

📌 Teminat İle İade İmkanı:

• Mükellefler, teminat göstererek iade taleplerini gerçekleştirebilir, ancak teminatlar vergi inceleme sonucuna göre çözüme kavuşur.

KDV İadesinde İşlemlerin Gerçekliğini İspat Süreci

Vergi Usul Kanunu’na göre işlemin gerçek mahiyetini ortaya koyan tüm deliller sunulabilir. Mükellefler, işlemlerini banka dekontları, sigorta belgeleri, nakliye belgeleri gibi delillerle destekleyerek işlemin gerçekliğini ispat edebilir.

A3. İADE TUTARININ HESABI VE İADEYE DAYANAK İŞLEM VE BELGELER

KDV İadesi Sürecinde Yeni Düzenlemeler: Detaylı Bir Yol Haritası 📘

KDV İadesi, işletmeler için nakit akışı yönetiminde kritik bir rol oynayan, maliyetleri azaltan önemli bir vergisel avantaj sunar. Ancak bu sürecin karmaşıklığı ve sık sık yapılan düzenlemeler, KDV iadesi talep eden mükellefler için dikkat edilmesi gereken birçok ayrıntıyı beraberinde getiriyor. İşte işletmelerin KDV iadesi taleplerinde dikkat etmesi gereken en güncel adımlar ve önemli noktalar:

1️⃣ KDV İadesi Tutarının Hesaplanması: İşlemlerin Bünyesine Giren KDV Unsurları

İadesi talep edilecek KDV’nin hesabında, iade hakkı doğuran işlem nedeniyle yüklenilen ve indirilemeyen KDV dikkate alınır. İşlemin bünyesine giren KDV’nin hesaplanmasında:

• Teslim işlemlerinde malın üretimi, iktisabı, muhafazası ve teslimi ile ilgili giderler,

• Hizmet işlemlerinde, ifa edilen hizmetin meydana getirilmesiyle doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan harcamalar nedeniyle yüklenilen KDV ele alınır.

Önemli: KDV’nin, iade hakkı doğuran işlemin gerçekleştiği dönemden önce ödenmiş veya borçlanılmış olması iade için bir engel değildir. Ancak, öncelikle indirim olarak değerlendirilen KDV’nin tamamı indirim yoluyla giderilemezse, iade olarak dikkate alınabilir. Ayrıca, tam istisna kapsamındaki işlemler için yüklenilen KDV, yalnızca ilgili dönemde indirim hesaplarıyla karşılaştırılarak iade talebine alınabilir.

2️⃣ İade Talebinde Yüklenilen KDV’nin Kapsamı

İade talebine konu olan KDV tutarı, doğrudan iade hakkı doğuran işlemle ilgili olarak yüklenilen;

• İşlem için kullanılan mal ve hizmet alımları,

• Genel üretim ve genel idare giderlerinden iade hakkı doğuran işleme isabet eden pay,

• İade hakkı doğuran işlemde kullanılan amortismana tabi iktisadi kıymetler (ATİK) için yapılan harcamalar,

nedeniyle yüklenilen KDV unsurlarını içerir.

3️⃣ Azami İade Edilebilecek Tutarın Belirlenmesi

İade tutarının belirlenmesinde, ilgili dönemdeki iade hakkı doğuran işlem bedelinin %18’i (genel KDV oranı) esas alınır. Doğrudan yüklenimlerle bu tutar aşılıyorsa, aşan kısım yalnızca vergi inceleme raporu sonucuna göre iade edilebilir. İşlemle ilgisiz giderlere ait KDV ise iade kapsamına dahil edilmez.

4️⃣ Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin (ATİK) Kullanımı Durumunda KDV İadesi

ATİK’in iade hakkı doğuran işlemlerde kullanılması halinde, bu kıymet için yüklenilen KDV’den iade talep edilebilir. İlgili iktisadi kıymetlerin bizzat imal edilmesi durumunda, iade hakkı doğuran işlemler için aktife alındığı dönemden itibaren yüklenilen KDV, iade hesabına dahil edilir.

5️⃣ Asgari İade Talep Tutarı

İade talep edilebilecek asgari tutar, güncel düzenlemeye göre 2.000 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutarın altında kalan talepler vergi dairelerince değerlendirmeye alınmayıp, müteakip dönemlerdeki taleplerle birleştirilerek dikkate alınabilir.

6️⃣ Mahsup Yoluyla İade ve Mahsup Edilebilecek Borçlar

Mahsup işlemi, mükellefin kendisine veya ortaklıklarına ait SGK prim borçları, ithalat vergileri veya vergi dairelerince takip edilen amme alacakları için yapılabilir. Mahsup sürecinin yerine getirilebilmesi için, KDVİRA sistemince “KDV İadesi Kontrol Raporu”nda olumsuzluk bulunmayan tutarlar dikkate alınır.

7️⃣ Yeminli Mali Müşavir (YMM) Tasdik Raporuyla KDV İadesi

YMM raporlarıyla KDV iadesi sürecini hızlandırmak isteyen mükellefler, bu raporu ibraz etmeden önce teminat göstererek taleplerini işleme koyabilirler. YMM raporuyla yapılan taleplerde, tam tasdik sözleşmesi bulunması halinde nakit veya mahsup yoluyla yapılan iadeler miktar kısıtlaması olmaksızın teminat veya inceleme aranmadan gerçekleştirilir. Raporun altı ay içinde ibraz edilmemesi durumunda teminat, inceleme sonucuna göre çözülebilir.

8️⃣ KDV İadesi İçin Aranan Belgeler

İade taleplerinde sunulması gereken başlıca belgeler şunlardır:

• İade Talep Dilekçesi: Standart formatta sunulmalıdır.

• İndirilecek KDV Listesi: Her bir belge kaydedilmeli ve aynı mükelleften alınan alımlar ayrı ayrı gösterilmelidir.

• Yüklenilen KDV Listesi: İşlemin doğrudan girdileri ve genel giderler açıkça belirtilmelidir.

• İadesi Talep Edilen KDV Hesaplama Tablosu: Talep edilen KDV tutarına dair özet bir tablo sunulmalıdır.

• Satış Faturaları Listesi: İade hakkı doğuran işlem belgeleri eksiksiz olarak listelenmelidir.

Bu belgelerin tümü, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından uygun görülmesi durumunda elektronik ortamda sunulabilir. Belgelerin eksik olması durumunda ise iade talebi, tamamlanma tarihine göre işleme alınır.

9️⃣ Ön Kontrol Raporuna Dayalı İade

Ocak 2019 ve sonrası işlemler için geçerli olan bu uygulamada, KDV iadesinin %50’si ön kontrol raporuna dayanarak on iş günü içinde yapılabilir. Ancak, kalan tutar için nihai kontrollerin tamamlanması gerekir.

🔟 İade Talep Süresi

• İndirimli Orana Tabi İşlemler: En geç işlemin gerçekleştiği yılı takip eden yılın sonuna kadar talep edilmelidir.

• Tam İstisna Kapsamındaki İşlemler: İşlemi izleyen ikinci yılın sonuna kadar iade talebinde bulunulmalıdır.

• Kısmi Tevkifatlı İşlemler: İlgili işlem tarihinden itibaren ikinci yılın sonuna kadar iade talebi yapılmalıdır.

🔍 Teminat Karşılığı İade ve Artırımlı Teminat

Mükellefler, iadeye konu işlem için gerekli şartları sağlaması halinde %120 oranında (İTUS sertifikası sahibi mükellefler için %60) teminat göstererek iade talep edebilir. Bu durumda iade işlemleri beş iş günü içinde tamamlanır.

Sonuç Olarak: KDV iadesi, işletmelere önemli bir finansal avantaj sağlasa da, titizlikle yönetilmesi gereken bir süreçtir. Özellikle YMM raporu, teminat uygulamaları ve elektronik ortamda sunulması gereken belgelerle ilgili gelişmeleri takip etmek ve işlemleri doğru şekilde belgelemek, hızlı bir KDV iadesi süreci için kritik önemdedir. Yeni düzenlemelerle birlikte KDV iadesinde hız kazanmak isteyen işletmeler, güncel prosedürlere uygun şekilde taleplerini yönetmelidir.

Bu gönderi, işletmelerin KDV iade süreçlerinde ihtiyaç duydukları kapsamlı bilgileri sağlarken, detaylara dikkat çekerek KDV iadesinden maksimum fayda sağlamak isteyen profesyoneller için rehber niteliğindedir.